Hamilelikte ultrason, anne karnındaki bebeğin muayene edilmesine olanak sağlayan önemli bir muayene aracıdır. Hem normal (sorunsuz) gebeliklerin takibinde hem de komplike (sorunlu/ problemli) gebeliklerin takibinde kullanılmakta ve bebekle ilgili birçok olası sorunun erkenden teşhisine olanak sağlamaktadır.
9 aylık gebelik süresinin üç ayrı dönemde ele alınır, gebeliğin 1-14.hafta birinci trimester, 14-28.hafta ikinci trimester ve 28.haftadan doğuma kadar geçen süreye üçüncü trimester denilir.
Birinci trimesterde (gebeliğin ilk üç aylık döneminde) gebelik hem vajinal hem de abdominal (karından yapılan) ultrasonografi ile incelenebilir. Öncelikle vurgulanması gereken, vajinal ultrasonografi incelemesinin gebeliğin bu döneminde karından yapılan ultrasonografiye göre daha fazla detay gösterebilmesi ve abdominal ultrasonografide gözlenebilen yapıları yaklaşık bir hafta daha erken gösterebilmesidir.
Gebelikte aşağıda yazan zamanlarda mutlaka ultrason kontrolü yapılmalıdır.
• Gebeliğin ilk aylarında
• 11. ila 14. gebelik haftaları arasında
• 18. ila 24. haftalık gebeliklerde ayrıntılı ultrasonografi
• 32. gebelik haftası civarında
• Gebelikte 38. hafta civarında
Gebeliğin ilk haftaları: Gebeliğin ilk haftalarında yapılan ultrason gebelik haftasını tayin etme açısından kesin veriler verir, gebeliğin normal bir gebelik mi yoksa dış veya boş gebelik olup olmadığını anlamak açısından çok önemlidir
11-14. Haftalar: Down sendromu taraması için ense deri saydamlığı ölçümü, burun kemiği varlığı araştırılır. İkili zeka testi de bu süreçte istenmektedir.
16-20 Haftalar: 4’lü tarama zeka testi yapılır
20.-24 Haftalar: Bebeğin tüm iç ve dış organlarının ayrıntılı olarak incelendiği, ayrıca kalbe ait dokuların tarandığı ayrıntılı ultrasonografi ölçümü gerçekleştirilir. Rahim damarlarındaki kan akımını inceleyen, uterin arter doppler (renkli ultrason) çekimi gerçekleştirilir.
32.-36 Haftalar: Bebeğin gelişmesini değerlendirmek amaçlı ultrasonografi takibi yapılacaktır.
38-39. Haftalar: Gebelik haftasında bebeğin tahmini doğum ağırlığı, kemik çatının uygunluğu ve doğum şekli bu haftalarda konuşulmaktadır.
Ultrasonla takiplerinde nelere bakılır:
Hamileliğin ilk 3 ayında;
- Dış gebelik var mı kontrol edilir.
- Hamileliğin çoğul olup olmadığı belirlenir.
- İkiz bebekler tek kesede mi, yoksa iki ayrı kesede mi belirlenir.
- Belirgin yapısal ve kromozomal bozukluklar saptanır.
- Hamilelik gelişiminin normal olup olmadığı kontrol edilir.
- Düşük tehdidi varlığında ceninin canlılığını devam ettirip ettirmediği saptanır.
Hamileliğin ikinci 3 ayında;
- Anne karnında bebeğin anatomisi değerlendirilir ve bozukluklar tespit edilir.
- Plasentanın rahim içindeki yerleşimine bakılır.
- Amniyon sıvısının miktarı ölçülür.
- Bebeğe ve rahme giden kan akımları ölçülür.
- Rahim ağzı uzunluğuna bakılır ve erken doğum riski araştırılır.
Hamileliğin son 3 ayında;
- Anne karnındaki bebeğin gelişim durumuna,
- Amniyon sıvısının fazlalığı ya da azlığına ve kan
- Akımı düzeylerine bakılır.
- İlk aylarda tanımlanmamış olan bozukluklar saptanır.
- Plasentanın yerleşim yeri ve yaşı saptanır.
- Bebeğin anne karnındaki duruşu ve pozisyonu tespit edilir.
